Als de lucht in het vroege najaar glinstert, zilveren spinnenwebben zich over bloembedden en heggen uitstrekken en de zon de tuin in een warm, zacht licht dompelt, dan is het Altweibersommer, oudewijvenzomer.

Een tijd tussen de seizoenen, vol afscheid en overvloed, licht en stille vergankelijkheid. Voor veel tuiniers is dit een van de mooiste periodes van het tuinjaar.

Maar waar komt deze eigenaardige term vandaan - en bestaat hij ook elders in Europa?

De oorsprong van het begrip "Altweibersommer ", "oudewijvenzomer"

De term oudewijvenzomer klinkt voor hedendaagse oren soms misleidend of zelfs denigrerend. Maar eigenlijk komt het van het Oudhoogduitse woord 'weiben', wat zoveel betekent als 'spinnen'. Hiermee worden de fijne spinnenwebben van jonge baldakijnspinnen bedoeld, die in dit seizoen door de lucht zweven en zich in de herfstzon zilverachtig glinsterend over het landschap leggen. Volgens de volksmond herinneren ze aan de 'harige' spinnen van oude vrouwen.

Taalkundig gezien is de term 'Altweibersommer', 'oudewijvenzomer' dus niet terug te voeren op leeftijdsdiscriminatie, maar op een oud beeld voor fijne spinnenwebben in de lucht. In de loop der eeuwen kreeg het woord een meer poëtische, sfeervolle betekenis - als aanduiding voor de gouden nazomer, die zich tussen de late zomer en het begin van de herfst bevindt.

Oudewijvenzomer in Europa: andere namen, dezelfde sfeer

Hoewel de term Altweibersommer typisch Duits is, kent men in veel delen van Europa vergelijkbare weersomstandigheden – elk met een eigen naam en culturele verwijzing:

• Frankrijk: Été indien („Indian Summer“), gebaseerd op het Noord-Amerikaanse model.
• Engeland & USA: Indian Summer, vaak gepaard gaande met intense bladverkleuring.
• Italië: Estate di San Martino („De zomer van Sint-Maarten“), rond 11 November.
• Spanje: Veranillo de San Miguel („kleine zomer van Sint-Michiel“), rond 29 September.
• Zweden: Brittsommar, genoemd naar de gedenkdag van de heilige Brigitta (7 Oktober).
• Nederland: Oudewijvenzomer, een directe equivalent van het Duitse begrip, dat tegenwoordig zelden wordt gebruikt.

Wat ze allemaal gemeen hebben, is de wens om deze laatste zucht van de zomer te benoemen - een kleine echo van groeien en rijpen, voordat het tuinjaar definitief de winter in gaat.

Bloemen in de oudewijvenzomer

Als de zomer langzaam ten einde loopt, laten veel planten nu pas hun volle pracht zien. De oudewijvenzomer is de tijd van de late bloei - vol kleuren, insectenleven en gouden lichtstemmingen. In onze fotogalerij laten we je enkele typische bloemen zien die nu in het hoogseizoen staan. Veel daarvan vind je ook in ons assortiment - ideaal voor de nazomerse tuin of om plannen te maken voor volgend jaar.

Tuinieren in de oudewijvenzomer

In praktische zin is de nazomer een geschenk: Veel planten - zoals late tomaten, pompoenen of kruiden - rijpen in deze fase noch na. Nu is het ook de beste tijd voor:

• het delen en verplanten van vaste planten.

• het planten van bloembollen voor de volgende lente.

• het zaaien van groenbemesters.

• het verzamelen en drogen van zaad.

• het laatste snoeien en opschonen.

Tegelijkertijd is het een gelegenheid om even stil te staan, diep adem te halen en te genieten van de schoonheid van een volgroeide tuin, voordat het koude seizoen begint.

Conclusie: Een poëtische term voor een rustig seizoen

De oudewijvenzomer is meer dan alleen een weersverschijnsel. Het staat voor een pauze tussen vertrek en terugtrekking, voor rijpheid en loslaten, voor het schitteren vóór het vervagen. Als begrip is het diep geworteld in het Duitse taalgebruik, maar de sfeer ervan is in heel Europa bekend.

Een laatste gouden bloei, voordat het jaar in slaap valt.